Zapalenie zatok (Sinusitis)

Schorzenie to wywołują najczęściej zakażenia bakteryjne, przeważnie w następstwie nieżytu nosa, grypy lub innych chorób zakaźnych. Dochodzi wtedy do zapalenia zatok bocznych nosa, a następnie zatoki szczękowej i czołowej. Stanom zapalnym towarzyszą bóle, upośledzenie drożności nosa, silna wydzielina śluzowa lub ropna, niekiedy gorączka. Schorzenie ma charakter ostry lub przewlekły, a leczy się je najczęściej, podając antybiotyki i środki przeciwgorączkowe. W przypadkach przewlekłych i odpornych na konwencjonalne sposoby leczenia bardzo korzystnie działają napary i odwary ziołowe. Przemywa się nimi przewody nosowe i zakłada nasączone nimi tampony. Zaleca się także stosowanie inhalacji. W stanach zapalnych zatoki czołowej znaczną ulgę przynoszą kompresy ziołowe.

Za najbardziej skuteczne rośliny lecznicze uznaje się:
– ziele bluszczyka kurdybanka (Herba Hederae terrestris) zawierające substancję goryczową glechominę, duże ilości (około 7%) garbników, liczne kwasy organiczne, cholinę i wiele soli mineralnych. Już dawno stwierdzono, że napary i odwary z ziela działają przeciwzapalnie i regenerująco na błony śluzowe dróg oddechowych. Wzmacniają przy tym ogólnie organizm;
– pączki brzozy (Gemmae Betulae), w których znajduje się olejek eteryczny, alkohol seskwiterpenowy (betulenol) oraz związki triterpenowe i poliprenolowe. Substancje te mają bardzo silne właściwości przeciwzapalne;
– szyszki chmielowe (Strobili Lupuli) zawierające znaczne ilości olejku eterycznego, a w nim m.in. humulen, mircen, farnezen i beta-kariofilen. Są w nich także liczne związki żywicowe (m.in. humulon i lupulon), flawonoidy, triterpeny oraz dużo (około 5%) garbników. Dzięki tym substancjom, a zwłaszcza dzięki związkom goryczowym szyszki działają bakteriobójczo wobec licznych szczepów drobnoustrojów, w tym również na szczepy odporne na antybiotyki;
– kwiaty jasnoty białej (Flos Lamii albi) zawierające dużo flawonoidów, znaczne ilości śluzów i garbników, a także irydoidów (m.in. lamidid). Substancje te działają regenerująco i przeciwzapalnie na błony śluzowe oraz uszczelniająco na ścianki drobnych naczyń krwionośnych, co zapobiega krwawieniom; szczególnie skutecznie działają w stanach przewlekłych, niepoddających się innym sposobom leczenia;
–  ziele serdecznika (Herba Leonuri) zawierające alkaloidy (m.in. stachydrynę), aminy (m.in. cholinę), irydoidy (m.in. leonuryd) i dużo (około 5%) garbników. Obecność tych substancji sprawia, że ziele działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie;
–  pączki topoli (Gemmae Populi), w których znajdują się glikozydy fenolowe (m.in. salicyna, populina i salicylopopulina), olejek eteryczny, żywice, garbniki, kwas galusowy i liczne związki mineralne. Dzięki tym substancjom pączki działają napotnie, przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Zmniejszają także stany zapalne błon śluzowych.

Przy leczeniu stanów zapalnych zatok przedstawione rośliny można także stosować w mieszankach z innymi równie pomocnymi ziołami, takimi jak: liście aloesu (Folium Aloe recens), liście babki lancetowatej (Folium Plantaginis lanceolatae), owocki kopru włoskiego (Fructus Foeniculi), kwiaty nagietka (Flos Calendulae) i kwiaty rumianku (Flos Chamomillae).

Zapalenie ucha
(Otitis)

Stany zapalne ucha zewnętrznego (Otitis externe) wywołują zakażenia bakteryjne. Objawiają się obrzękiem, zaczerwienieniem, a nawet wyciekiem ropy i zamknięciem przewodów słuchowych. W leczeniu ich zioła mają znaczenie pomocnicze w mniej nasilonych przypadkach. Zapalenie ucha środkowego (Otitis media) powstaje najczęściej w wyniku infekcji w nosogardle. Towarzyszą mu silne bóle ucha, podwyższona temperatura ciała, silne zaczerwienienie i wypuklenie przez nagromadzony ropny wysięk, który może niekiedy przebić błonę bębenkową i przeciekać aż do przewodów słuchowych. Wtedy ustępują bóle, obniża się temperatura, ale powstaje niedosłuch. Podane oprócz antybiotyków leki ziołowe łagodzą stany zapalne zarówno ucha środkowego, jak i błony bębenkowej.
Do najczęściej zalecanych w tych schorzeniach ziół należą:
–  świeży sok z cebuli (Succus Cepae recens), który podobnie jak czosnek, zawiera fitoncydy działające bakteriobójczo. Prócz tego liczne sole mineralne zawarte w soku są bardzo zasobne w krzemionkę, przyspieszając proces gojenia;
–   wyciąg olejowy z czosnku (Oleum Alli sativi recens) otrzymany ze świeżych, utartych ząbków czosnku zmieszanych z olejem roślinnym. Dzięki zawartości mieszaniny lotnych związków siarkowych nazywanych fitoncydami, działa silnie bakteriobójczo, niszcząc chorobotwórcze szczepy bakterii, grzybów i wirusów;
–   olej dziurawcowy (Oleum Hyperici) otrzymany ze świeżych kwiatów dziurawca zalanych olejem roślinnym. Zawarte w nim flawonoidy i garbniki działają przeciwzapalnie i uszczelniająco na ścianki drobnych naczyń krwionośnych, co zapobiega krwawieniom i obrzękom;
–  olej rokitnikowy (Oleum Hippophae) zawierający duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, karotenoidów i tokoferoli. Związki te działają gojąco i przeciwzapalnie.

Do płukania i przemywania chorych uszu zaleca się także napary z ziela krwawnika (Herba Millefolii), ziela macierzanki (Herba Serpylli), liści maliny (Folium Rubi idaei), kwiatów rumianku (Flos Chamomillae) i liści szałwii (Folium Salviae).

Więcej o skutecznym leczeniu chorób znajdziesz w poradniku Teresy Lewkowicz-Mosiej Vademecum ziołolecznictwa